Erupcja wulkanu - czym jest i jakie są jej przyczyny?
Czym jest erupcja wulkanu?
Wybuch wulkanu może się zdarzyć w najmniej spodziewanym momencie, ponieważ są one wprost nieprzewidywalne, przez co zagrażają dużym skupiskom ludzi. Naukowcy wciąż dyskutują na temat mechanizmów działania wulkanów. Jest to cały czas dość tajemnicza i niedokładnie zbadana kwestia. W ramach realizowanego przez Unię Europejską projektu VOLDIES, naukowcy przy użyciu najnowocześniejszych technologii badają to zjawisko i starają się ustalić, co odpowiada za wybuch wulkanu.
Przyglądając się wynikom prac naukowców, można zauważyć, że za ten proces odpowiedzialna jest lawa wulkaniczna, która gromadzi się w nadmiarze. Tworzą się warstwy roztopionych skał oraz gazu. Materiał wulkaniczny nadbudowuje się, kiedy wulkan jest uśpiony, z kolei erupcja to jego gwałtowny rozpad. Takie podejście pozwala na łatwiejsze przeprowadzanie analizy, a następnie przewidywanie oraz planowanie kryzysowe.
Ponadto erupcjom często towarzyszą również trzęsienia ziemi.
Typy erupcji wulkanu
Na całym świecie spotyka regularnie wybuchające wulkany z różną siłą. To właśnie na podstawie siły, a także częstotliwości występowania tego zjawiska, można wyróżnić następujące typy erupcji:
- hawajska, kiedy lawa jest rzadka i wylewa się swobodnie z krateru,
- strombolijska z gwałtownymi eksplozjami rozżarzonej lawy, która zastyga w powietrzu,
- paleańska, kiedy magma jest bardzo lepka, a z krateru wydobywa się ogrom gazów i popiołu,
- wulkaniczna, która jest najczęstsza i charakteryzuje się gęstą i lepką lawą, która blokuje gazom ujście z krateru, co wiąże się z gwałtownymi eksplozjami,
- pliniańska, czyli najniebezpieczniejsza. W jej trakcie wulkan może wyrzucić z siebie nawet 2/3 własnej objętości.
Rodzaje erupcji wulkanu ze względu na formę
Można wyróżnić kilka erupcji wulkanu ze względu na materiał, jaki się z nich wydobywa. Do najpopularniejszych zalicza się:
- erupcje eksplozywne, kiedy z wnętrza wydobywają się materiały piroklastyczne, a także produkty lotne,
- efuzje, które polegają na wydobywaniu się z wulkanu lawy,
- mieszane, które są połączeniem wszystkich powyższych.
Dodatkowo ze względu na formę wyróżnia się również następujące typy erupcji:
- centralne, które występujące najczęściej, podczas ich trwania z krateru materiał wulkaniczny wydobywa się punktowo,
- linearne, kiedy lawa wydobywa się wzdłuż szczelin w skorupie ziemskiej,
- erupcje podmorskie, które mają miejsce na dnie mórz i oceanów, co wiąże się z powstawaniem wysp wulkanicznych,
- arealne, które są znane raczej z przeszłości i polegały na wydobywaniu się magmy z całej powierzchni wulkanu, nie tylko z krateru,
- freatyczne, powodowane ciśnieniem pary wodnej.
Czynne wulkany w Europie
W ostatnim czasie światem wstrząsnęła erupcja wulkanu Cumbre na kanaryjskiej wyspie La Palma. To jednak nie jedyny czynny wulkan w Europie. Jest ich znacznie więcej.
Największa jest oczywiście Etna o wysokości 3 323 m n.p.m. Znajduje się na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Co ciekawe na jej zboczach znajduje się ponad 270 kraterów. Jest to wyjątkowo aktywny wulkan.
Kolejny czynny wulkan w Europie to Katla, znajdująca się w południowej części Islandii. Jego krater charakteryzuje się powierzchnią na poziomie 10 mkw. Słynie z wybuchów o sporej gwałtowności.
Jeden z najpopularniejszych wulkanów Europy to Wezuwiusz, który zniszczył Pompeje, Herkulanum i Stabie w 79 roku. To właśnie ten rodzaj wulkanu podczas erupcji wyrzuca z siebie nie tylko lawę, ale również materiały piroklastyczne.
Nieopodal Neapolu znajduje się Marsili, który wykazuje wzmożoną aktywność od 2011 roku, a więc istnieje duże prawdopodobieństwo, że erupcja może mieć miejsce w każdej chwili.
Z kolei na Morzu Tyrreńskim we Włoszech znajduje się Stromboli, na którego kraterem cały czas unosi się chmura dymu. Jest to miejsce chętnie odwiedzane przez turystów, ze względu na spektakularne widoki.
