Monarchia - na czym polega ten ustrój polityczny i w jakich krajach jeszcze występuje?
Skąd wzięła się monarchia?
Monarchia istnieje na świecie od wieków. Reprezentantem władzy suwerennej jest oczywiście monarcha. W starożytności ten ustrój miał się naprawdę świetnie. W wielu krajach władca był wtedy uznawany bawet za boga albo półboga, jak np. faraon. Zdarzało się również, że lud uważał, że władca cały czas jest w kontakcie z bogami. W takich sytuacjach miał on oczywiście praktycznie nieograniczoną władzę. Mógł robić to, co mu się żywnie podobało. Ludzie w tamtych czasach byli bardzo bogobojni, a więc król mógł sobie pozwolić na wiele.
W średniowieczu było podobnie. To wtedy pojawiły się nowe rodzaje monarchii: patrymonialna oraz stanowa. W ówczesnych czasach znaczenie monarchy również było wysokie, ponieważ powszechnie uważano, że ma on boskie pochodzenie. To wtedy powstała również monarchia parlamentarna. Warto również podkreślić, że w XV wieku w Europie pojawiła się monarchia absolutna.
Władzę sprawował wtedy Ludwik VIX, który stał się prawdziwym wzorem do naśladowania dla innych władców, a więc garściami czerpali z niego monarchowie z Prus, Szwecji oraz Rosji. Zależało im przede wszystkim na tym, żeby lud był wierny tronowi.
W XVIII wieku nastąpił skok rozwojowy, jeżeli chodzi o przemysł, a także handel. Nic zatem dziwnego, że społeczeństwo zaczęło się buntować. Lud uważał, że ma prawo powoływać i odwoływać sprawujących władzę. Sytuację wsparły dodatkowo Stany Zjednoczone, przez co prawa monarchy zostały bardzo ograniczone.
To wtedy nastąpił powolny upadek tego ustroju, który dziś jest tak rzadko spotykany.
Po I wojnie światowej nastąpiła prawdziwa rewolucja, ponieważ to właśnie wtedy upadło wiele monarchii na całym świecie. Państwa, które powstały, zdecydowały, że będzie u nich panował ustrój republikański.
W jakich krajach występuje monarchia?
Monarchia jako forma rządów odchodzi raczej do lamusa, jednak warto wiedzieć o tym, że wciąż jest wiele państw na świecie, w których rządzi król albo królowa. Trzeba jednak podkreślić, że zazwyczaj pełni obecnie jednak funkcje reprezentacyjne. W tej grupie można wymienić takie kraje jak:
- Andora,
- Australia,
- Bahamy,
- Belgia,
- Dania,
- Grenada,
- Hiszpania,
- Holandia,
- Jamajka,
- Japonia,
- Jordania,
- Kanada,
- Katar,
- Kuwejt,
- Malezja,
- Maroko,
- Monako,
- Oman,
- Nowa Zelandia,
- Szwecja,
- Watykan,
- Zjednoczone Emiraty Arabskie,
- Wielka Brytania.
W Polsce ostatnim królem był Stanisław August Poniatowski, który rządził w latach 1764 - 1795. Był głównym autorem Konstytucji 3 maja. W historii zapisał się jako mecenas sztuki oraz nauki. Krytykuje się go jednak za to, że nie udało mu się zapobiec rozbiorom Rzeczypospolitej, przystąpienie do konfederacji targowickiej, a także za to, że wybrano go, dzięki poparciu rosyjskiej cesarzowej Katarzyny II.
Sukcesja, czyli kto ma prawo do tronu?
Warto podkreślić, że najczęściej tron jest dziedziczony, a więc obejmuje go potomek po śmierci władcy.
W Europie początkową tradycją było to, że zawsze był to najstarszy syn monarchy. Po latach ten zaszczyt spadał również na córki. W sytuacji, gdy król nie miał dzieci, władzę obejmowała inna osoba spokrewniona z konkretną osobą. W historii zdarzały się sytuacje, w których monarcha wyznaczał swojego następcę w testamencie albo poprzez zawarcie układu o przeżycie.
Przez lata w wielu krajach wybuchały wojny, kiedy sukcesja nie była jasna i oczywista. Wiele osób chciało objąć tron. Miało to miejsce, m.in. w Hiszpanii, Austrii czy nawet Polsce.
W niektórych państwach występowała monarcha elekcyjna. To wtedy tron obejmowała osoba, która była wybierana przez elektorów. Dobre przykłady to: Państwo Kościelne, Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dziś jest to Watykan.
