Nisza ekologiczna - czym jest i dlaczego od lat fascynuje ekologów?
Czym jest nisza ekologiczna?
Pojęcie niszy jest wielowymiarowe. Przede wszystkim nisza ekologiczna określa warunki środowiskowe, jakie muszą panować w konkretnym miejscu, aby mogło się w nim rozwijać życie poszczególnych gatunków. Każda populacja ma bowiem swoje własne, indywidualne wymagania, które muszą zostać spełnione, żeby mogła się odpowiednio rozwijać, a przede wszystkim rozmnażać. Analizują niszę ekologiczną, koniecznie należy wziąć pod uwagę również kwestię relacji pomiędzy określonym gatunkiem, a środowiskiem.
Działa to zatem wielowymiarowo. Z jednej strony ekolodzy badają wpływ środowiska na dany gatunek, a z drugiej wpływ gatunku na środowisko. Jest to zatem swego rodzaju synergia, którą zawsze należy analizować z uwzględnieniem obu czynników. Tego typu definicje zawiera Podręcznik Ekologii Ogólnej, który stanowi podstawę dla wielu nauk przyrodniczych.
Co wchodzi w skład niszy ekologicznej?
Ekolodzy wyróżniają trzy podejścia, jeżeli chodzi o niszę ekologiczną. Pierwsza i główna skupia się przede wszystkim na warunkach środowiskowych, jakie muszą wystąpić w danym obszarze, aby mogło się w nim rozwijać życie gatunku. Drugie podejście opiera się raczej na funkcjonowaniu poszczególnych gatunków w różnorodnych ekosystemach. Trzecie podejście mówi o tym, że pozycja gatunku jest dynamiczna, co sprawia, że zmienia się i może również współistnieć z innymi gatunkami, a także w zmieniających się czynnikach ekologicznych.
Biorąc pod lupę pojęcie niszy ekologicznej, należy zwrócić uwagę również na to, że obejmuje ona każdy gatunek, jaki występuje na naszej planecie. Ciekawym aspektem jest również ich konkurencyjność.
W końcu wiele różnorodnych populacji może istnieć na tym samym terenie. Dotyczy to w szczególności gatunków, które są do siebie podobne i muszą żyć we wspólnej niszy.
Świat roślin
Nisze ekologiczne powszechnie występują w świecie roślin. Warto przyjrzeć się kilku prostym przykładom, aby to sobie uzmysłowić. Co ciekawe, pojawiają się nie tylko na lądzie, ale również w wodzie. Biorąc pod lupę te istniejące pod wodą, należy przede wszystkim skupić się na takich kwestiach jak dostęp do tlenu, struktura konkretnego siedliska, temperatura, a także składniki odżywcze, jakie występują na danym terenie. Obojętne nie są także potencjalne drapieżniki.
Najważniejsze w niszach ekologicznych jest to, żeby zachować właściwą dla poszczególnych gatunków przestrzeń fizyczną. Równowaga pomiędzy poszczególnymi składnikami odżywczymi sprawi, że rośliny oraz zwierzęta będą mogły ze sobą koegzystować.
Analizując świat roślin, na pewno warto zwrócić uwagę na to, że rośliny tego samego gatunku mogą się znacznie od siebie różnić. Od czego to zależy? Oczywiście od miejsca, w jakim występują. Niektóre z różnic widać na pierwszy rzut oka, ponieważ dotyczą przede wszystkim wyglądu, ale również budowy morfologicznej.
Świat zwierząt
W świecie zwierząt nisze ekologiczne są niezbędne do tego, żeby poszczególne gatunki mogły istnieć.
Poszczególne z nich mogą żyć na tym samym terenie, np. ptaki na drzewach, a ssaki na lądzie, w norach czy innych kryjówkach, które dla siebie tworzą. Świetnie widać to w lasach równikowych, gdzie na jednym obszarze spotyka się tukany, kolibry czy papugi, a także małpy, gady oraz płazy. Warto zdawać sobie sprawę również z tego, że nisze zmieniają się. Powodów jest wiele, wśród najpopularniejszych można wymienić to, że na dany teren wprowadzają się również inne gatunki zwierząt.
Ciekawy aspekt jest także taki, że dany gatunek może zmieniać niszę w ciągu swojego życia. W końcu zmieniają się również jego potrzeby. Świetnym przykładem będzie ropucha szara. Najpierw jako kijanka żyje w zbiornikach z wodą, jedząc glony. Później przeistacza się w dorosłego osobnika i przenosi się na ląd, gdzie je głównie owady.
Jak widać, pojęcie niszy ekologicznej jest bardzo szerokie i dotyczy tak naprawdę każdego gatunku - zarówno zwierząt, jak i roślin.
