Ordynacja wyborcza - jakie zasady obowiązują podczas wyborów? Ordynacja w Polsce, do Sejmu, na Prezydenta

Czym jest ordynacja wyborcza?

Ordynacja wyborcza jest to zbiór przepisów wchodzących w skład prawa wyborczego, który reguluje zasady przeprowadzenia wyborów, a w szczególności zasady wyłaniania ich zwycięzców i podziału mandatów. Ordynacja wyborcza oznacza to samo, co system wyborczy. Na przestrzeni lat, w różnych krajach wykształciły się różne ordynacje wyborcze, z których każda ma swoje zalety i wady.

Typy ordynacji wyborczych

Podstawowy podział ordynacji wyróżnia ordynację większościową i proporcjonalną, które różnią się miedzy sobą ze względu na sposób, w jaki przeliczane są głosy.

Ordynacja większościowa pochodzi z tradycji brytyjskiej, stosowana dziś w większości anglosaskich krajów, a także we Francji. W ramach tej ordynacji mandaty otrzymują kandydaci lub jeden kandydat, który zdobył określoną większość głosów w danym okręgu. Za typowy przykład uważa się tu jednomandatowe okręgi wyborcze, gdzie zwycięża tylko jeden kandydat, który zdobył największą ilość głosów.

Ordynacja proporcjonalna również wywodzi się z tradycji brytyjskiej, a swoje zastosowanie po raz pierwszy znalazła w 1821 r. Polega ona na szczególnym sposobie przeliczania preferencji wyborców na ilość mandatów dla danej partii.

Ordynacja wyborcza w Polsce

Początkowo w Polsce wybory do Sejmu przeprowadzano w systemie w pełni proporcjonalnym, co doprowadziło do bardzo dużego rozdrobnienia partyjnego. W trakcie prac nad Konstytucją RP pojawiło się kilka projektów dotyczących ordynacji wyborczej, które różniły się między sobą, jednak wszystkie wskazywały na to, że wybory do Sejmu muszą być: tajne, równe, bezpośrednie i powszechne.

Prawo wyborcze

Dokładny opis prawa wyborczego w Polsce znajdziemy w Kodeksie wyborczym, ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. Zawiera ona przepisy dotyczące wyborów parlamentarnych, prezydenckich, wyborów do Parlamentu Europejskiego i samorządowych.

Kodeks wyborczy wprowadza regulacje dotyczące tworzenia i działania komitetów wyborczych, zgłaszania kandydatów do udziału w wyborach, kwestii okołofinansowych związanych z kampanią wyborczą, a także regulacje obejmujące powoływanie i działanie komisji wyborczych i innych organów, które nadzorują wybory. Także w Kodeksie wyborczym znajdziemy zapisy dotyczące sposobu przeliczania głosów na mandaty.

Ordynacje wyborcze, a wybory

W wielu państwach, w tym także w Polsce stosuje się różne rodzaje ordynacji wyborczej w zależności od tego, jakich wyborów dotyczy, a także w odniesieniu do poszczególnych izb parlamentu. Wybory samorządowe oraz wybory do Senatu w gminach do 20 000 mieszkańców odbywają się według ordynacji większościowej, w systemie większości względnej.

W okręgach jednomandatowych w tej sytuacji obowiązuje zasada zgodnie, z którą wygrywa jedna osoba z największą ilością głosów, a wyborca wybiera jednego kandydata spośród zgłoszonych. W większych gminach oraz w powiatach i województwach obowiązuje system wyborczy proporcjonalny, a dokładnie metoda D'Hondta.

W wyborach do Sejmu, a także w wyborach do Parlamentu Europejskiego w Polsce, również stosowana jest proporcjonalna ordynacja wyborcza.

Inaczej sytuacja wygląda, gdy mówimy o wyborze wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Tutaj głosowanie odbywa się zgodnie z zasadą większości bezwzględnej. W praktyce oznacza to, że jeśli żaden z kandydatów nie otrzyma powyżej połowy głosów w pierwszej turze, odbywa się druga tura głosowania.

Wybory do Sejmu

Osoby kandydujące do Sejmu wybierane są według systemu proporcjonalnego. Państwo, podzielone jest na 41 nierównych pod względem wielkości okręgów wyborczych.

Okręgi te mają od 7 do 20 mandatów. Próg wejścia dla partii politycznych to 5% natomiast dla koalicji wyborczych 8%. W Sejmie jest 460 mandatów, na podstawie głosowania przydziela się je według metody D'Hondta. Mandaty, które przypadają w udziale dla danych list wyborczych, przydzielane są dla kandydatów na posłów w kolejności, według ilości zdobytych głosów.

Wybory do Senatu

Wybory do Senatu przeprowadzane są według jednomandatowych okręgów wyborczych. Co za tym idzie, w 100 okręgach, wybiera się 100 senatorów. Mandat w danym okręgu zdobywa kandydat na senatora, który otrzymał największą ilość ważnych głosów. Jeżeli zaistnieje sytuacja, w której dwóch kandydatów otrzymało taką samą liczbę głosów, wówczas o zdobyciu mandatu rozstrzyga, który z kandydatów uzyskał więcej głosów w większej liczbie obwodów głosowania.