Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: czym zajmuje się ta instytucja? Za co odpowiada?

Kiedy powstał UOKiK?

Na mocy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym w styczniu 1990 roku powstał w Polsce Urząd Antymonopolowy. Główne zadanie, jakie zlecono nowej instytucji to przeciwdziałanie zawieraniu antykonkurencyjnych porozumień i nadużywaniu pozycji dominującej na rynku oraz kontrolę koncentracji przedsiębiorców.

W 1996 r. Urząd Antymonopolowy zmienił nazwę na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wraz ze zmianą nazwy rozszerzono zakres działań instytucji. Między innymi o ochronę interesów konsumentów oraz nadzór nad Inspekcją Handlową. W 2000 r. UOKiK rozpoczął monitorowanie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom oraz nadzorowanie ogólnego bezpieczeństwa produktów.

W 2000 r. ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zastąpiła dotychczasowy akt prawny:

UOKiK a wejście Polski do Unii Europejskiej

Wstąpienie do Unii Europejskiej w 2004 r. wiązało się z zakończeniem procesu dostosowania polskiego prawa antymonopolowego i konsumenckiego do prawa UE. Powstał system nadzoru rynku dla wyrobów podlegających dyrektywom wspólnotowym oraz system monitorowania jakości paliw.

W 2007 r. uchwalono nową ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Dwa lata później UOKiK przejął kompetencje Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej.

Kompetencje Prezesa UOKiK

• prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję – nadużywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień
• Prezesowi UOKiK przysługuje także prawo kontroli koncentracji, w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku łączenia się przedsiębiorców powstanie podmiot dominujący na rynku

Uprawnienia w dziedzinie ochrony konsumentów:

• prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań, nakazem usunięcia trwających skutków naruszenia a także nałożeniem kary pieniężnej. Prezes UOKiK może również wydać decyzję tymczasową, w której zobowiąże przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań
• prowadzenie postępowań w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone – to znaczy kształtujących interesy konsumentów w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami,
• podawanie do publicznej wiadomości, w tym na stronie internetowej Urzędu, ostrzeżeń konsumenckich w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów oraz bezpłatnych komunikatów dotyczących zachowań i zjawisk, które mogą istotnie zagrażać interesom konsumentów,
• UOKiK może wyrazić swój pogląd w sprawie dotyczącej ochrony konsumentów przed sądem powszechnym, jeśli przemawia za tym interes publiczny
• korzystanie z instytucji tajemniczego klienta, która pozwala na uzyskanie dowodów w prowadzonym postępowaniu
• prowadzenie postępowań w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów - służących ochronie zdrowia i życia konsumentów. W ich wyniku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nakazać wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie oraz nałożyć karę pieniężną w wysokości do 100 tys. zł
• monitorowanie systemu nadzoru rynku, który służy zapewnieniu, że w obrocie znajdują się wyłącznie produkty bezpieczne i spełniające zasadnicze wymagania
• zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych

Uprawnienia w dziedzinie ochrony konsumentów:

Od 2004 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej, monitoruje wsparcie udzielane przedsiębiorcom, a także przygotowuje raporty roczne o wsparciu państwa.

Kontrole UOKiK

Głośnym echem odbiła się ostatnia kontrola przeprowadzona przez UOKiK w sieci Kaufland. W komunikacie UOKiK ogłosił, że prezes Tomasz Chróstny nałożył na spółkę Kaufland Polska 140 mln zł kary. Urząd zarzucił sieci nieuczciwe wykorzystanie przewagi kontraktowej, a także błędne oznakowanie warzyw pod kątem kraju pochodzenia. Tak relacjonuje tę sprawę Money.pl

Pod koniec grudnia Urząd badał skargi dotyczące zasad odbioru i nadawania przesyłek za pośrednictwem InPost:

Także w 2021 roku Urząd Ochrony Konkurencji zaczął przyglądać się polskim influencerom. Prezes wyjaśniał, że z przeprowadzonego przez urząd rozeznania wynika, że wiele treści o charakterze handlowym na profilach influencerów na Instagramie, Youtubie, Facebooku nie jest oznaczanych jako reklama: