Czym zajmuje się Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR)?
Co oznacza TOPR i kiedy powstał?
TOPR to Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Jest to organizacja zajmująca się ratownictwem górskim na terenie Tatr, która działa na zasadzie non-profit. Co ciekawe, jest jednym z najstarszych tego typu stowarzyszeń na świecie, a jej początki sięgają 1909 roku.
Pomysł powstania TOPRu powstał tuż po tragicznej śmierci polskiego kompozytora i dyrygenta — Mieczysława Karłowicza, którego rok wcześniej zasypała lawina.
Prezesem stowarzyszenia jest Bolesław Pietrzyk.
Działalność TOPR
Ratowicy TOPR biorą udział w wyprawach ratunkowych, akcjach ratunkowych i interwencjach.
Pierwsze z nich, czyli wyprawy, to działania ratownicze oraz poszukiwawcze podejmowane przez minimum trzech ratowników przez co najmniej dwie godziny.
Z kolei akcje ratunkowe polegają m.in. na transporcie osób, które zostały poszkodowane w wypadkach narciarskich.
Interwencje to natomiast krótkotrwałe działania ratownicze niewymagające transportu.
Jakie cele realizuje Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR)?
Głównym celem TOPR jest rozwój ratownictwa górskiego na terenie Tatr.
Poza tym fundacja skupia się m.in. na zapewnieniu wsparcia dla rozwoju ratownictwa tatrzańskiego. Jej działania są też skoncentrowane na ochronie środowiska w Tatrach.
Realizacja celów TOPR odbywa się non-profit. W 2010 roku Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe uzyskało status organizacji pożytku publicznego.
Najgłośniejsze akcje ratownicze
Najtragiczniejszy wypadek w historii TOPR miał miejsce w 2003 roku. Właśnie wtedy kilkanaście młodych osób w drodze na Rysy zostało zasypanych lawiną. Wśród licealistów 8 osób poniosło śmierć. Na domiar złego, podczas drugiego dnia akcji ratunkowej śmigłowiec „Sokół” uległ awarii. Na szczęście ratownicy TOPR zdążyli wyskoczyć z niego odpowiednio wcześnie, a pilot Henryk Serda bezpiecznie wylądował pomimo poważnych uszkodzeń „Sokoła”.
W samym 2020 roku TOPR uczestniczył w ponad 600 działaniach ratowniczych. Przeważającą większość stanowiły wypadki turystyczne.
Łącznie udzielono pomocy niemal 700 osobom. 21 osób nie udało się uratować. Główną przyczyną śmierci był upadek z wysokości.
Czy TOPR pobiera opłaty za akcje ratunkowe?
TOPR to organizacja społeczna, która za udzielanie pomocy nie pobiera żadnych opłat od poszkodowanych lub ich rodzin.
Aby Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe mogło funkcjonować, otrzymuje środki finansowe od MSWiA. Z tych pieniędzy utrzymywany jest śmigłowiec — podstawowe narzędzie stowarzyszenia. Środki przeznaczane też są na wypłaty dla pracowników etatowych. Członkowie TOPR pracujący jako ratownicy ochotnicy robią to za darmo.
Dodatkowe wsparcie dla TOPR zapewnia też Tatrzański Park Narodowy, który przekazuje mu 15% z przychodów ze sprzedanych biletów wstępu. Pieniądze pozyskiwane są też od właścicieli lokalnych stacji narciarskich.
Jak zostać ratownikiem TOPR?
Każda osoba chcąca zostać ratownikiem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego musi przejść szkolenie, które trwa od 1,5 roku do 3 lat. W tym czasie musi wykazać się praktycznymi umiejętnościami (m.in. wspinaczka, ratownictwo, narciarstwo, pierwsza pomoc) oraz doskonałą znajomością topografii Tatr.
Następnie przeprowadzany jest egzamin wstępny w okresie zimowym, a także wiosennym. To jednak nie koniec! Kolejnym etapem jest okres próbny trwający dwa lata.
Choć obecnie w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym jest nieco ponad 300 członków, tylko 43 z nich posiada kompletne uprawnienia ratownika (ratownik zawodowy). Pozostali to ochotnicy, emerytowani ratownicy, a także kandydaci, którzy aktualnie odbywają niezbędne szkolenia. Wśród ratowników tatrzańskich są tylko dwie kobiety.
Stopnie ratownicze TOPR
Zasadniczo jest sześć stopni ratowniczych TOPR:
- ratownik kandydat
- ratownik
- starszy ratownik
- instruktor aspirant
- instruktor
- starszy instruktor
W TOPR jest też sześć różnych specjalizacji ratowniczych:
- lekarz
- ratownik medyczny
- pilot
- przewodnik psa lawinowego
- pirotechnik
- płetwonurek
Jakie są najczęstsze przyczyny wypadków w Tatrach?
Górskie szlaki bywają pełne zagrożeń. Nieodpowiednie przygotowanie, brak zachowania zasad bezpieczeństwa, czy przecenienie własnych sił to tylko niektóre przyczyny wypadków w górach.
Naczelnik TOPR — Jan Krzysztof przestrzega:
Głównym problemem jest wybór nieadekwatnych do warunków celów górskich wycieczek. Jeszcze kilkanaście lat temu zmorą był brak na wyposażeniu sprzętu, typu raki, czy czekan [...] W tym roku najczęściej udzielaliśmy pomocy właśnie osobom, które miały na nogach raczki i były ubrane nieadekwatnie do warunków. Inna rzecz, że turyści często kupują sprzęt, którym nie potrafią się później posługiwać. Albo posługują się nim w niewłaściwy sposób.
