Okres wypowiedzenia - jak regulują go przepisy Kodeksu Pracy?

Czym jest umowa o pracę?

Umowa o pracę to jeden z rodzajów zatrudnienia, który daje pracownikowi największą ilość przywilejów. Jej wszystkie aspekty, od ilości dni urlopowych, przez ochronę wynagrodzenia, po dozwolony czas pracy regulowane są w Kodeksie Pracy. Umowa o pracę, mimo że dla pracodawcy najbardziej kosztowna ze wszystkich form zatrudnienia, stanowi dla niego swoisty rodzaj zapewnienia ciągłości wykonywanej pracy. Innymi słowy, chroni go przed nagłą utratą pracownika.

Wypowiedzenie umowy o pracę

Należy pamiętać, że w przypadku przesłanek do zakończenia stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym niezbędne jest, by wypowiedzenie zawierało w swej treści konkretny powód uzasadniający korzystanie z tej możliwości, odwołujący się do przepisów Kodeksu Pracy. W innych przypadkach nie jest konieczne, by pracownik podawał konkretny powód złożenia wypowiedzenia. Pracodawca natomiast powinien poinformować pracownika o powodzie wypowiedzenia w sytuacji, gdy pracownik zatrudniony jest na czas nieokreślony.

Z okresem wypowiedzenia

By rozpocząć stosowanie przepisów dotyczących zakończenia umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, konieczne jest przede wszystkim wypowiedzenie umowy o pracę. Złożenie takiego oświadczenia może nastąpić z inicjatywy zarówno pracownika jak i pracodawcy i nie wymaga zgody dwóch stron umowy.

Bez okresu wypowiedzenia

Pracownik ma możliwość wypowiedzenia umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia tj. z tzw. skutkiem natychmiastowym tylko w szczególnych przypadkach. Pierwszym z nich jest otrzymanie orzeczenia lekarskiego stanowiącego o negatywnym wpływie tej pracy na zdrowie pracownika, przy jednoczesnym braku działań ze strony pracodawcy na rzecz przeniesienia pracownika do innego miejsca pracy do daty wskazanej w orzeczeniu lekarskim.

Drugi powód rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia to ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków, względem pracownika np. niewypłacanie umownie ustalonego wynagrodzenia. W tym przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie.

Możliwość wypowiedzenia umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym w szczególnych przypadkach posiada także pracodawca. Pierwszym powodem, dla którego może on wypowiedzieć umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jest ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (np. nieprzestrzeganie czasu pracy).

Kolejnym powodem jest popełnienie przez pracownika, w czasie trwania umowy o pracę, przestępstwa, jeżeli jest ono oczywiste lub potwierdzone prawomocnym wyrokiem. Ostatnim powodem jest zawiniona przez pracownika utrata uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy na danym stanowisku.

Za porozumieniem stron

Ostatnią możliwością wypowiedzenia umowy o pracę jest tzw. porozumienie stron. Pracodawca ustala z pracownikiem wszystkie szczegóły dotyczące rozwiązania umowy, w tym datę jej zakończenia. W tym przypadku za porozumieniem może nastąpić skrócenie okresu wypowiedzenia.

Okresy wypowiedzenia

Długość obowiązującego okresu wypowiedzenia uzależniona jest od czasu, na jaki została zawarta umowa o pracę. Kodeks Pracy daje możliwość wypowiedzenia z okresem wypowiedzenia zarówno dla umów zawartych na okres próbny, jak i na czas określony i czas nieokreślony.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony i nieokreślony

I tak, jeśli pracownik zatrudniony był na umowę o pracę krócej niż 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. Jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, natomiast jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata, okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny

Okres wypowiedzenia obowiązuje również dla umów o pracę na okres próbny. I tak w przypadku jeśli umowa zawarta była na mniej niż 2 tygodnie, okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze. Jeśli umowa zawarta była na co najmniej 2 tygodnie, okres wypowiedzenia wynosi 1 tydzień.

Jeśli natomiast umowa zawarta była na 3 miesiące, okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie.

Jak obliczyć okres wypowiedzenia?

Obliczenie okresu wypowiedzenia nie należy do skomplikowanych procedur, należy wiedzieć, w jaki sposób ustalić datę rozpoczęcia okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia w miesiącach

Gdy okres wypowiedzenia liczony jest w miesiącach, pierwszym dniem okresu wypowiedzenia jest pierwszy dzień kalendarzowy po miesiącu, w którym złożone zostało wypowiedzenie. Okres wypowiedzenia kończy się w ostatnim dniu miesiąca, co ważne, niezależnie od tego ile dni ma dany miesiąc.

Okres wypowiedzenia w tygodniach

Gdy okres wypowiedzenia liczony jest w tygodniach, jego początkiem jest pierwsza niedziela następująca po dniu złożenia wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia liczony w tygodniach zawsze kończy się w sobotę, ponieważ w tym przypadku tydzień oznacza tydzień kalendarzowy, a nie roboczy.

Okres wypowiedzenia w dniach

W tym przypadku pierwszym dniem okresu wypowiedzenia jest dzień po złożeniu wypowiedzenia, chyba że jest to niedziela lub święto, wówczas okres wypowiedzenia rozpoczyna się po tych dniach.

Urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia

Często zdarza się, że pracownik w trakcie trwania okresu zatrudnienia, nie zdąży wykorzystać wszystkich przysługujących mu dni urlopowych.

W takim przypadku jest on zobowiązany do wykorzystania zaległego urlopu w okresie wypowiedzenia, jeżeli uzyska od pracodawcy zgodę na ten urlop. Ponadto, pracownik nie musi wyrażać zgody na urlop, jest on udzielany przez pracodawcę bez wniosku pracownika.

Okres wypowiedzenia w przypadku likwidacji pracodawcy

Umowy o pracę zawarte z osobami zatrudnionymi w danym zakładzie pracy, nie wygasają automatycznie z powodu ogłoszenia upadłości. W tej sytuacji pracodawca powinien rozwiązać umowy z pracownikami na mocy porozumienia stron lub za wypowiedzeniem.

W przypadku likwidacji pracodawcy zakład pracy, który zatrudnia co najmniej 20 osób, zobowiązany jest do wypłacenia pracownikom odpraw w związku z rozwiązaniem umów z przyczyn niezależnych od pracowników. Likwidacja pracodawcy pozwala skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, ale maksymalnie do jednego miesiąca. Jednakowoż, konieczne jest w takim przypadku wypłacenie pracownikowi odszkodowania za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Najczęściej zdarza się jednak, że likwidacja pracodawcy związana jest z likwidacją majątku, a co za tym idzie, pracodawca nie posiada środków na wypłacenie odpraw pracownikom. Wówczas powinni oni zgłosić się po zaległe świadczenia do FGŚP.