Trybunał Konstytucyjny - historia, kompetencje, najważniejsze orzeczenia. Wszystko, co chcesz wiedzieć
Trybunał Konstytucyjny - historia
Trybunał Konstytucyjny założono w 1982 roku, a swoją działalność orzeczniczą ten organ rozpoczął cztery lata później. Pierwszy historyczny wniosek dotyczył użytkowania gruntów wieczystych. Początkowo pozycja TK była mocno ograniczona, ze względu na panowanie władzy ludowej w czasie PRL.
Po transformacji w 1989 roku Trybunał Konstytucyjny uzyskał nowe prawo - odtąd mógł samodzielnie tworzyć nowe ustawy. Liczba sędziów TK wzrosła także z 12 do 15, a kadencja została wydłużona z 8 do 9 lat.
Zadania i kompetencje TK
Trybunał Konstytucyjny to organ samodzielny, który ma być niezależny od władzy politycznej oraz orzeczeń sądów. Do najważniejszych zadań TK można zakwalifikować:
- kontrola norm, a więc sprawdzanie, czy konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zgadza się z aktami normatywnymi,
- orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych,
- rozwiązywanie spraw dotyczących funkcjonowania i zadań prezydenta RP.
Zgodnie z przepisami Trybunał Konstytucyjny orzeka w następujących sprawach:
„1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3.zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4.zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
5.skargi konstytucyjnej"
Należy zaznaczyć, że wszystkie orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą, a tym samym są ostateczne. Każde orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym RP. Wnioskodawcą w różnych sprawach mogą być różne podmioty, w tym też organy z jednostek samorządu terytorialnego.
Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, a prezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje prezydent RP z kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
Sędziowie, którzy należą do TK, nie mogą prowadzić działalności publicznej, ani też nie mogą należeć do partii politycznych.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - kryzys
Od 2015 roku trwa kryzys związany z Trybunałem Konstytucyjnym, związany z jego orzeczeniami. Zgodnie z podejściem niektórych obserwatorów doszło do naruszenia ładu konstytucyjnego, czego konsekwencją były protesty i strajki.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji
Wyrok w sprawie aborcji z 22 października 2020 roku, został opublikowany 27 stycznia 2021 roku. Zgodnie z tym orzeczeniem aborcja nie będzie dozwolona nawet w przypadku „ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu". Konsekwencją wyroku były ogólnopolskie strajki.
