Senat - wszystko na temat izby polskiego parlamentu. Ile trwa kadencja, ilu posłów zasiada w Senacie?
Wybory Do Senatu
Skład izby niższej parlamentu RP jest wybierany na okres czterech lat. Podczas kadencji w Senacie pracuje 100 senatorów wybieranych w jednomandatowych okręgach wyborczych. Kadencja Senatu jest równoznaczna z kadencją Sejmu. Jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, to samo dotyczy kadencji Senatu. W razie wygaśnięcia mandatu senatora, wybory uzupełniające zarządza Prezydent RP.
Bierne prawo wyborcze uzyskuje się w wieku 30 lat. Możliwość zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje komitetom wyborczym działającym w imieniu partii politycznych lub wyborców. Każda kandydatura musi być poparta podpisami minimum 3 tysięcy wyborców. Kandydować można tylko w 1 okręgu wyborczym.
Kandydat na senatora urodzony przed 1 sierpnia 1972 r. ma obowiązek złożyć oświadczenie lustracyjne. O ważności wyborów do Senatu decyduje Sąd Najwyższy. Rozstrzyga on również o ważności wyboru tych senatorów, co do wybrania których zgłoszono protesty.
Prawa i obowiązki senatorów określa ustawa z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Zawiera szczegółowe przepisy dotyczące immunitetu parlamentarnego i warunków wykonywania mandatu.
Historia Senatu
Senat Rzeczpospolitej Polskiej wywodzi się z Rady Królewskiej. Od schyłku XV wieku był wyższą izbą polskiego parlamentu.
W skład Senatu wchodzili biskupi, a także wyżsi urzędnicy nominowani przez króla. Instytucja Senatu została przywrócona w konstytucji marcowej 1921 roku. Przewidywała ona wybór senatorów w wyborach powszechnych. Konstytucja kwietniowa z 1935 roku znów zmniejszyła rangę tej izby. Zakładała ona, iż wyboru senatorów mogło dokonywać jedynie ok. 100 tys. wyborców, a 1/3 izby mógł wyznaczać Prezydent.
Senat po II wojnie światowej
Po zakończeniu II wojny światowej Senat przestał istnieć. Stało się tak na skutek sfałszowania referendum ludowego z 1946 roku. Aż do 1989 roku Sejm był jedyną izbą polskiego parlamentu. W wyborach 4 czerwca 1989 roku wybrano Senat I kadencji. 99 spośród na 100 członków stanowili senatorowie Solidarności.
Funkcjonowanie Senatu było efektem umów Okrągłego Stołu. Od tej pory miejscem posiedzeń Senatu była Sala Kolumnowa. Obecnie senatorowie pracują w Sali Obrad w budynku Senatu, który sąsiaduje z budynkiem Sejmu.
Uprawnienia Senatu
Kompetencje Senatu są szerokie.
Zaliczamy do nich:
- zatwierdzanie ustaw, które uchwali Sejm
- wyrażanie zgody na ogłoszenie ogólnokrajowego referendum przez Prezydenta
- Senat posiada też możliwość wniesienia inicjatywy uchwałodawczej
- wyrażenie zgody na powoływanie przez Sejm: Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych
Senat może podejmować uchwały w sprawie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania: Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Trybunału Konstytucyjnego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.
Do Senatu należy również rozpatrywanie petycji, z którymi mogą występować obywatele, korzystając z prawa przysługującego im na mocy konstytucji.
Jakimi kompetencjami dysponują senatorowie?
- mają prawo do wystąpienia z wnioskiem do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego
- powołują dwóch senatorów wchodzących w skład Krajowej Rady Sądownictwa
- powołują dwóch członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej
- powołują trzech członków Rady Polityki Pieniężnej
- powołują jednego członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
- powołują członka Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności
- wraz z Sejmem uchwalają ustawę o wyrażeniu zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej (2/3 głosów)
- wraz z Sejmem uchwalają zmiany w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997
- mają możliwość występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach dotyczących zgodności prawa z ustawą.
- wybierają ławników Sądu Najwyższego
Konstytucyjne organy Senatu
Marszałek Senatu - ustala plan pracy Izby, zwołuje posiedzenia Senatu, przewodniczy jego obradom i czuwa nad przebiegiem obrad.
Marszałek udziela też pomocy senatorom w sprawowaniu przez nich mandatów. Zgodnie z konstytucją, marszałek Senatu przejmuje obowiązki prezydenta, jeśli marszałek Sejmu nie może ich wykonywać. W zastępstwie marszałka Sejmu przewodniczy obradom Zgromadzenia Narodowego.
Komisje - do nich kierowane są ustawy uchwalone przez niższa izbę parlamentu. Komisje rozpatrują także projekty ustaw, które powstały z inicjatywy senatorów.
X kadencja Senatu to 16 komisji senackich. W ramach komisji mogą być powoływane podkomisje senackie oraz komisje nadzwyczajne. Senator ma obowiązek być członkiem jednej komisji, ale nie więcej niż dwóch. Obrady komisji mają jawny charakter.
Organy wprowadzone przez regulamin Senatu to: Prezydium Senatu (tworzą go marszałek i wicemarszałkowie), Konwent Seniorów (tworzą go marszałek, wicemarszałkowie oraz przedstawiciele klubów senackich).
Prace Senatu obsługuje Kancelaria Senatu.
Senat - podział mandatów 2021
- KW Prawo i Sprawiedliwość - 48 senatorów
- KW Koalicja Obywatelska - 43 senatorów
- KW Polskie Stronnictwo Ludowe - 3 senatorów
- KW Sojusz Lewicy Demokratycznej - 2 senatorów
- Senatorowie niezależni - 4
