Wojna domowa — poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania
Czym właściwie jest wojna domowa?
Pod pojęciem wojny domowej rozumie się konflikt zbrojny, jaki zachodzi na terytorium państwa. Stronami tego konfliktu są państwo oraz podmioty niepaństwowe. Podmioty te to — co do zasady — zorganizowane grupy, których głównym celem jest przejęcie władzy, bądź dokonanie zmian w zakresie polityki panującego rządu.
W ramach tego konfliktu strony walczą ze sobą o władzę polityczną. Niektóre wojny domowe można z powodzeniem uznać za rewolucje. Niejednokrotnie na kartach historii tego typu konflikt przyczynił się do istotnych zmian (restrukturyzacji) w społeczeństwie.
Do czego dążą rebelianci?
W zależności od podłoża konfliktu, powstańcy mogą mieć różne cele i dążenia. Są to m.in.:
- secesja terytorialna
- autonomia
- przejęcie kontroli nad rządem
- rewolucja lub transformacja społeczna
Jak odróżnić wojnę domową od innych konfliktów?
Często spotykanym błędem jest stosowanie niewłaściwej terminologii. Wojna domowa bywa niekiedy mylona z terroryzmem, bądź ze sporami politycznymi. Poznaj cechy charakterystyczne dla wojny domowej, które pomogą Ci odróżnić ją od innych konfliktów.
Po pierwsze, obie ze stron konfliktu muszą pochodzić z tego samego terytorium (kraju). Drugim istotnym aspektem jest fakt, że rebelianci walczą o władzę polityczną, bądź o utworzenie oddzielnego państwa.
Wojny domowe a konflikty międzypaństwowe
Oprócz terytorium istnieje kilka cech odróżniających wojny domowe od konfliktów między państwami.
W przeciwieństwie do konfliktów międzypaństwowych wojny domowe trwają stosunkowo długo. Rzadziej rozwiązuje się je na drodze porozumień formalnych. Co więcej, istnieje prawdopodobieństwo, że wydarzą się ponownie. Generalnie wojny domowe są też mniej dotkliwe od państwowych — liczba ofiar śmiertelnych jest przeważnie znacząco mniejsza.
Jakie mogą być przyczyny wybuchu wojny domowej?
Choć niemal w każdym narodzie występują podziały ideologiczne, grupy mniejszościowe, a także różnorodność religijna, nie we wszystkich dochodzi do wybuchu wojny domowej. Poznaj najczęstsze przyczyny występowania tych konfliktów.
Przyczyny ekonomiczne
Częstą przyczyną buntu grup społecznych jest brak zadowolenia z obecnego statusu ekonomicznego.
Brytyjscy ekonomiści zauważyli, że czynnikiem motywującym obywateli do przeprowadzenia działań zbrojnych na terenie kraju jest niski dochód. Takie osoby mają mniej do stracenia. W sytuacji, gdy uczestnicy tego konfliktu mogą odnieść korzyści finansowe, badacze odnotowują wyższe prawdopodobieństwo jego wybuchu. Doskonałym potwierdzeniem tego stanu rzeczy są wojny domowe na terytorium Afryki.
Przyczyny polityczne
Brak wystarczających praw politycznych, a także chęć uzyskania niepodległości mogą także stanowić przesłankę do wybuchu wojny domowej. W przeszłości walki o wyzwolenie narodu zostały m.in. podjęte przez etnicznie odrębne grupy wchodzące w skład ZSRR.
Represyjne reżimy, a także wykluczanie grup etnicznych przez państwo i ich dyskryminacja to tylko niektóre przesłanki natury politycznej, jakie mogą przyczyniać się do zastosowania przemocy i sięgania po broń.
Jakie państwa są najbardziej narażone na wybuch wojen domowych?
Historycy i badacze zauważają, że zarówno w autorytarnych, jak i demokratycznych państwach jest najmniejsze prawdopodobieństwo wybuchu wojny domowej. Znacznie większe występuje natomiast w pośrednich reżimach.
Kolejnym czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia tego konfliktu jest wprowadzenie znaczących zmian politycznych.
Jakie są skutki wojen domowych?
W wielu krajach, które doświadczyły wojny domowej, odnotowano wyraźny spadek PKB. Występują także zakłócenia w handlu i inwestycjach. Osiągnięcie dawnego przebiegu wzrostu gospodarczego często okazuje się niemożliwe.
Skutki wojen domowych nie dotykają wyłącznie terytorium jednego państwa.
Mogą być one odczuwalne także za jego granicą. W sąsiednich krajach dotkliwe mogą okazać się negatywne skutki gospodarcze.
Wojny domowe mogą przyczyniać się do występowania konfliktów zbrojnych między graniczącymi ze sobą państwami. Może do nich dochodzić wskutek przekraczania granic przez rebeliantów lub oferowania im niepożądanego przez państwo wsparcia.
Przykłady wojen domowych
Zarówno w Polsce, jak i na świecie miało miejsce wiele wojen domowych, w których udział wzięły miliony ludzi. Przykłady tych konfliktów to:
- angielska wojna domowa (1642 - 1651)
- wojna domowa w Polsce (1704 - 1706)
- wojna secesyjna (1861 - 1865)
- wojna domowa w Chorwacji (1991 - 1995)
- wojna domowa w Bośni i Hercegowinie (1992 - 1995)
- hiszpańska wojna domowa (1936 - 1939)
- wojna domowa w Syrii (2011 - obecnie)
