Sejm - najważniejsze informacje o izbie niższej parlamentu Rzeczpospolitej Polskiej

Ilu posłów zasiada w Sejmie?

W niższej izbie polskiego parlamentu zasiada 460 posłów, których wybieramy w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych oraz w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa zawsze cztery lata. Obraduje on pod przewodnictwem marszałka. Pod względem organizacyjnym formalnym i prawnym Sejm i posłowie są wspierani przez Kancelarię Sejmu. Posiedzenia odbywają się co dwa lub trzy tygodnie. Dłuższe przerwy są zarządzane w okresie świątecznym lub wakacyjnym.

Obrady Sejmu odbywają się w kompleksie znajdującym się w Warszawie przy ul. Wiejskiej.

Historia Sejmu do 1989 roku

Historyczne źródła mówią, że to Władysław I Łokietek był pierwszym polskim władcą, który wyznaczył posiedzenie Sejmu. Miało to miejsce 26 maja 1331 roku. Jego obrady trwały do czerwca i miały związek z wojną, która była znana m.in. z bitwy pod Płowcami. Wydarzenie to zostało odnotowane przez Jana Długosza.

W 1493 roku Jan I Olbracht zwołał Sejm Walny, z którego została wyłoniona izba poselska. Reprezentowała ona szlachtę wybieraną na sejmikach ziemskich. W czasach I RP był on przedstawicielem wyłącznie szlachty. Jego funkcjonowanie było jednym z jej głównych przywilejów. W 1505 roku podczas Sejmu w Radomiu uchwalono konstytucję Nihil novi, w której ograniczono przywileje monarchy na rzecz szlachty.

Do momentu zawarcia Unii Lubelskiej w 1569 roku i utworzenia polsko-litewskiego Sejmu, jego posiedzenia odbywały się kolejno w Piotrkowie, Krakowie, Toruniu czy też Bydgoszczy. W XVIII wieku Rzeczpospolita Polska i Sejm przeżywały kryzys. Posiedzenia Sejmu były zrywane za pomocą liberum veto. Kryzys państwa zażegnano podczas Sejmu Czteroletniego, który został zwołany w 1791 roku. Wtedy też uchwalono Konstytucję 3 Maja.

Sejm II RP

W okresie międzywojennym został zwołany jednoizbowy Sejm Ustawodawczy. Konstytucja marcowa uchwalona w 1921 roku umocniła rolę Sejmu. Z kolei po zamachu majowym rola parlamentu zmalała. Podczas II wojny światowej władze polskie na uchodźstwie powołały Radę Narodową Rzeczpospolitej Polskiej.

Po wojnie powstał parlament jednoizbowy podporządkowany Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1989 roku odbyły się wybory do Sejmu Kontraktowego. Wybory w 1991 roku odbyły się na podstawie demokratycznej ordynacji.

Długość kadencji Sejmu

Kadencja polskiego Sejmu trwa cztery lata. Rozpoczyna się od dnia nowo wybranego Sejmu do dnia, który poprzedza zebranie Sejmu następnej kadencji. Wybory do Sejmu są zarządzane przez Prezydenta RP. Kiedy muszą się odbyć?

• nie później niż 90 dni przed upływem czterech lat od rozpoczęcia kadencji ustępującego Sejmu
• nie później niż na 45 dni po dniu ogłoszenia skrócenia kadencji

Pierwsze posiedzenie Sejmu zawsze zwołuje Prezydent RP. Następuje to w 30 dni od daty wyborów oraz 15 dni od daty wyborów skróconej kadencji.

Zakończenie kadencji odbywa się w sposób zwyczajny (po czterech latach kadencji) oraz w sposób nadzwyczajny (gdy kadencja zostanie skrócona). O skróceniu kadencji może zdecydować Sejm (2/3 składu) lub Prezydent, który musi skonsultować się w tej kwestii z Marszałkami Sejmu i Senatu. Nie może też tego zrobić podczas trwania stanu nadzwyczajnego.

Konstytucyjne organy Sejmu

• Marszałek Sejmu
• Wicemarszałkowie
• Komisje sejmowe: stałe, nadzwyczajne, śledcze

Funkcjonują także Organy Sejmu powołane przez Regulamin Sejmu. Są nimi: Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów.

Sejm i jego funkcje

• Funkcja ustawodawcza: polega ona na uchwalaniu ustaw, w tym ustawy o budżecie państwa. Sejm upoważnia też Prezydenta do wypowiadania i ratyfikowania umów międzynarodowych
• Funkcja kreacyjna: powoływanie i odwoływanie organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów. W szczególnym wypadku ma także prawo powołania Rady Ministrów (dzieje się tak w przypadku uchwalenia wotum nieufności).
• Funkcja kontrolna wobec władzy wykonawczej. Jednym z instrumentów kontroli jest narzędzie wotum nieufności wobec rządu lub wobec konkretnego ministra

Sejm powołuje:

• sędziów Trybunału Konstytucyjnego
• członków Krajowej Rady Sądownictwa
• zastępcę przewodniczącego i członków Trybunału Stanu
• dwóch członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
• trzech członków Rady Mediów Narodowych
• trzech członków Rady Polityki Pieniężnej
• Rzecznika Praw Dziecka
• Rzecznika Praw Obywatelskich
• Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
• Prezesa Narodowego Banku Polskiego
• Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych
• członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej

Od 2011 roku obrady Sejmu, wszystkich komisji i podkomisji, których posiedzenia odbywają w salach wyposażonych w sprzęt audio-video, można śledzić na bieżąco na stronie Sejmu w zakładce Transmisje sejm.gov.pl/ transmisje). Wszystkie druki sejmowe, biuletyny, ustawy, interpelacje poselskie są udostępniane w Systemie Informacyjnym Sejmu.