Stopy procentowe - czym są, jakie są rodzaje, inflacja. Wszystko, co chcesz wiedzieć
Czym są stopy procentowe?
„Cena, za jaką bank centralny udziela kredytu bankom komercyjnym, lub po jakiej sprzedaje papiery wartościowe (...) Stopy procentowe NBP – są instrumentem wykorzystywanym przez bank centralny do regulowania ilości pieniądza na rynku. Przy ich pomocy NBP wpływa na wysokość stóp procentowych na rynku międzybankowym, a tym samym na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych."
Innymi słowy, stopa procentowa może być zdefiniowana jako koszt pożyczenia pieniędzy od banku na konkretny czas. Przykładowo każdy konsument, który decyduje się na kredyt w banku, musi wziąć pod uwagę nie tylko marżę instytucji finansowej, ale także WIBOR, czyli referencyjną wartość oprocentowania (narzuconą przez państwo, a więc NBP).
Najważniejsze rodzaje stóp procentowych w Polsce
Można wyróżnić różne rodzaje stóp procentowych:
- Stopa referencyjna, czyli minimalna cena banku centralnego, po której może on organizować w danym momencie operacje na rynku. Warto zaznaczyć, że obecnie (październik 2021 roku) stopa referencyjna wynosi tylko 0,1%, a jeszcze przed pandemią miała ona wartość 1,5%.
- Stopa procentowa redyskontowa, czyli cena, po której bank centralny skupuje weksle od innych instytucji finansowych, a więc banków komercyjnych.
- Stopa lombardowa to najwyższy, maksymalny koszt kredytów lombardowych.
- Stopa depozytowa, określająca minimalne oprocentowanie depozytów na rynku.
Kto ustala stopy procentowe? Wszystkie wyżej opisane rodzaje stóp procentowych są określane przez bank centralny.
Czym jest ryzyko stopy procentowej?
Ryzyko stopy procentowej to bardzo ważny termin, odnoszący się do możliwości zmian oprocentowania na rynku, w odniesieniu do konkretnych instrumentów finansowych. Przykładowo obecne stopy procentowe NBP są niskie, jednak w przyszłości prawdopodobnie wzrosną. Oznacza to, że osoby, które decydują się na kredyt hipoteczny w tym momencie i będą spłacać go przez 15, 20 lub 30 lat, muszą liczyć się z tym, że koszt tego kredytu znacznie wzrośnie.
Należy zaznaczyć, że ryzyko stopy procentowej pojawia się zawsze, przy czym może ono dotyczyć nie tylko wzrostu oprocentowania, ale także jego spadku. Przykładowo obecny poziom stóp procentowych jest negatywnie postrzegany przez osoby, które chciały zarobić na lokatach i obligacjach.
Obniżenie stóp procentowych a inflacja
Każdorazowe obniżenie stóp procentowych sprawia, że rośnie inflacja. Należy jednak zaznaczyć, że reakcja inflacji zależy od tego, czy zmiana stóp procentowych jest krótkotrwała, czy też długotrwała.
Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopę procentową w maju 2020 roku
Na początku pandemii, a więc w maju 2020 roku, Rada Polityki Pieniężnej (RPP) zdecydowała się na obniżenie stóp procentowych. Warto zaznaczyć, że przykładowo w styczniu 2014 roku stopa referencyjna wynosiła 2,4%, a później stopniowo spadała do 1,4%. Największa zmiana nastąpiła w maju 2020 roku, gdy stopy procentowe spadły do 0,1%
We wrześniu 2021 roku okazało się, że na razie wskaźnik ten zostanie utrzymany na dotychczasowym, rekordowo niskim poziomie. Podobnie dzieje się w innych krajach. W ten sposób banki centralne chcą wspomóc gospodarkę w wyjściu z recesji, jednak niestety prowadzi do wyższej inflacji.
Stopy procentowe wpływają na sytuację rynku nieruchomości i kredyty
Stopy procentowe w znacznym stopniu wpływają na sytuację na rynku nieruchomości. Przede wszystkim dla wielu osób tylko inwestowanie w nieruchomości może przynieść korzyści finansowe, ponieważ obligacje i lokaty nie przynoszą właściwie żadnego zysku. Z kolei wysoka inflacja i wzrost cen obciążają domowy budżet. Nie ma dużych możliwości inwestowania, dlatego wiele osób decyduje się na kupowanie mieszkań, a następnie odsprzedawanie ich lub wynajmowanie.
Należy jednak pamiętać o tym, że ceny nieruchomości także są na rekordowo wysokim poziomie, z powodu inflacji i podwyżki kosztów materiałów budowlanych. W niektórych miastach mieszkania podrożały o kilkadziesiąt procent, osiągając niespotykane wcześniej, średnie ceny. Przykładem może być Gdańsk, Warszawa, Kraków. W tym ostatnim mieście ceny mieszkań od początku pandemii podniosły się aż o 13 procent.
Warto zaznaczyć, że niskie stopy procentowe są tylko częściowo korzystne dla kredytobiorców. Co prawda obecnie banki komercyjne kuszą tanimi kredytami, jednak już wkrótce prawdopodobnie nastąpi podwyżka stóp procentowych, czego skutkiem będą wysokie raty, jeśli chodzi o kredyty hipoteczne i konsumenckie, a odsetki staną się znacznie większą częścią budżetów. Jednocześnie rosną także dochody, jednak konsumenci powinni znaleźć nowe metody oszczędzania.
Stopy procentowe NBP a inflacja
Podniesienie obecnych stóp referencyjnych prawdopodobnie powinno nieco zatrzymać inflację, jednak eksperci utrzymują, że w 2022 roku wskaźnik inflacji będzie utrzymywać się w granicach 6%, a więc wciąż na wysokim poziomie.
Komisja Nadzoru Finansowego ostrzega
Eksperci ostrzegają, że oprocentowanie kredytów może wkrótce znacznie wzrosnąć, a to oznacza, że koszty kredytów (odsetki) będą znacznie większe. Warto wiedzieć, że stopy procentowe mogą wrócić do poziomu sprzed pandemii, a nawet jeszcze bardziej wzrosnąć. KNF na swojej stronie ostrzega:
„Pamiętaj! Zmienne oprocentowanie może znacząco wpłynąć na wysokość raty. Zapoznaj się dokładnie ze wszystkimi warunkami umowy i zrób symulację raty kredytu przy różnych wysokościach oprocentowania. Upewnij się, że nawet przy wyższych stopach procentowych będziesz w stanie spłacać kredyt."
Obecne stopy procentowe NBP są bardzo niskie, chociaż nie są to na szczęście ujemne stopy procentowe. Należy jednak pamiętać o tym, że bank centralny w niezbyt odległej przyszłości podniesie na pewno stopę referencyjną z 0,1% do wyższego poziomu, przy czym prawdopodobnie podwyżka będzie następować stopniowo.
Warto jednak już teraz zabezpieczyć swoją przyszłość i zastanowić się nad tym, czy kredyt hipoteczny nie będzie zbyt dużym obciążeniem finansowym, zwłaszcza że banki komercyjne także podnoszą swoje marże.
